Wanneer maakte Sofie er een potje van?
Sofie deelt momenten waarop ze “er een potje van maakte”. Eén keer tijdens een les in Gent, knielde ze in een emmer water voor hulp en dat zorgde voor een grote knoeiboel. Een ander incident betrof een omgevallen emmer van bijna 20 liter glazuur in de auto, wat zowel legendarisch als problematisch was, afhankelijk van wie je het vraagt – volgens Sofie was het glazuur nog te redden, maar haar man was minder enthousiast.

De eerste les en kennismaking met klei
Voordat ze de wereld van keramiek betrad, studeerde Sofie Biomedische Wetenschappen en werkte ze tot 2020 in laboratoria en bij wetenschappelijk onderzoek in Antwerpen. Haar interesse in keramiek werd gewekt door de Great Pottery Throwdown op BBC, terwijl ze op reis was. Ze besloot het zelf te proberen en begon in 2016 met lessen. Haar eerste les was hectisch, waarbij ze rechtstreeks vanuit haar werk  arriveerde zonder zich om te kleden, wat haar medestudenten verbaasde. Ze werd direct gegrepen door de passie voor keramiek en is sindsdien niet meer gestopt met draaien, hoewel ze nu liever comfortabele joggingbroeken draagt in plaats van leren broeken met hakken.
Voor Sofie was haar eerste ervaring achter de draaischijf moeilijk en frustrerend. Hoewel velen zeggen dat pottenbakken een meditatieve en kalmerende ervaring is, voelde zij dat niet meteen. Ze genoot van het gevoel van klei door haar handen, maar de meditatieve aspecten ervoer ze zelden. Het was eerder een uitdaging die ze moest overwinnen. Pas toen ze meer ervaring kreeg en vaardiger werd, begon ze het proces als rustgevender te ervaren, maar in de eerste jaren was dat zeker niet het geval.

Sofie merkte pas recentelijk dat het echt goed lukte om grote vormen te draaien, na maanden van oefenen en workshops volgen, met name bij een ervaren draaier genaamd José Mariscal. Tijdens een workshop paste ze zijn techniek toe en voelde ze plotseling een klik: de klei vloeide bijna vanzelf door haar handen. José merkte op dat ze nu echt de klei voelde, en Sofie voelde het zelf ook. Het was een bevredigend gevoel dat haar bevestigde dat ze de techniek beheerste en dat het proces nu gemakkelijker verliep.

Haar eerste bestelling
Sofie staat bekend om haar strakke, moderne en minimalistische keramiek. Ze is gefascineerd door seriedraaien vanwege de snelheid waarmee ze objecten kan maken. Het ritme en de uniformiteit spreken haar aan. Haar eerste bestelling kwam via sociale media toen iemand haar werk opmerkte en vroeg of ze ook servies maakte. Sofie begon met kleine bestellingen en haar werk werd steeds populairder. Nu werkt ze aan haar grootste bestelling ooit, bijna 5000 stuks.
Sofie geniet juist van het seriedraaien en vindt het helemaal niet saai, ondanks de repetitieve aard ervan. Ze waardeert de ritmische en repetitieve bewegingen die ze maakt, omdat het haar geest de ruimte geeft om te luisteren naar podcasts, boeken of de radio terwijl ze draait. De eentonigheid van de lichaamsbewegingen vindt ze juist prettig, omdat het haar in staat stelt om niet voortdurend na te hoeven denken tijdens het draaien.

Het technische aspect.
Sofie had aanvankelijk moeite met technische aspecten van het draaien, vooral met optrekken. Ze realiseerde zich al snel dat technische vaardigheid belangrijker voor haar was dan het eindresultaat. Haar leraar, Jan Welfens, merkte haar vastberadenheid op en werd strenger in zijn instructies, waardoor Sofie gedwongen werd haar techniek te verbeteren. Ze erkent dat ze geen natuurlijk talent had, vooral niet in het optrekken, en vond het moeilijk om de juiste kracht te doseren. Na negen jaar intensieve praktijk begint ze pas nu echt de techniek onder de knie te krijgen, en ze moedigt anderen aan om vol te houden, aangezien consistentie de sleutel tot succes is in het pottenbakken.

Samenwerkingen aangaan
Sofie heeft momenteel een project waar ze enthousiast over is: het draaien van 5000 kopjes. Ze draait deze met 220 gram klei en geniet van de uitdaging om alles uit de wanden te halen. Ze verkiest projecten die strakke vormen hebben en geen ingewikkelde bochten bevatten. Sofie weigert gerust opdrachten die niet bij haar stijl passen, zoals opdrachten met teksten of transfers, en werkt alleen met één soort klei. Ze houdt van minimalistische ontwerpen en werkt graag met kleur, maar vermijdt te frivole vormen of overmatige tekst. Sofie is wel bereid bedrijfslogo’s te verwerken en verwijst opdrachten die niet bij haar passen door naar collega-keramisten wiens stijl beter bij de opdracht past.
Sofie werkt vaak samen met klanten bij het ontwerpen van serviesgoed voor restaurants. Ze zit met hen rond de tafel om te bespreken welke vormen, volumes en glazuurkleuren passend zijn voor hun specifieke behoeften. Hoewel Sofie advies geeft, is het uiteindelijk de klant die beslist over het ontwerp. Ze neemt ook de functionaliteit en het interieur van het restaurant in overweging bij het kiezen van glazuurkleuren. Wanneer Sofie haar eigen werk ziet in een koffiebar, voelt ze trots, maar tegelijkertijd blijft ze kritisch over haar eigen creaties. Ze vindt het lastig om volledig tevreden te zijn en merkt altijd kleine imperfecties op. Ondanks haar kritische blik zijn haar klanten tevreden met het handgemaakte karakter van haar werk, zelfs als het niet perfect is. Sofie hoopt dat met de verbetering van haar draai vaardigheden, haar tevredenheid over haar eigen werk ook zal toenemen.

Sofie’s favoriete klei
Sofie werkt met Duitse klei genaamd Witgert 11, een witte steengoedklei zonder chamotte, wat betekent dat de klei heel zacht aanvoelt. Ze recupereert altijd haar klei en mengt deze met een slip die ze zelf maakt van trimsels en draai water. Dit zorgt voor een zeer zachte klei, wat ideaal is voor het draaien van serviesgoed en andere gebruiksvoorwerpen. Ze kan deze klei bakken tot kegel/cone 11, wat overeenkomt met temperaturen tussen 1280 en 1300 graden Celsius. Vroeger bakte ze zelf tot kegel 10 of 11. Momenteel bakt ze echter op cone/kegel 7, wat overeenkomt met ongeveer 1220 graden Celsius. Ze benadrukt dat deze klei zeer geschikt is voor serviesgoed vanwege de waterdichtheid die het behoudt, zelfs bij deze hogere baktemperaturen.

Sofie’s favoriete tools
Sofie’s favoriete tool is een tungsten carbide of wolfram carbide afdraaitool die ze gebruikt om haar keramiek af te werken. Ze begon ongeveer drie jaar geleden met het gebruik ervan en beschouwt het als een essentiële tool in haar keramiekproces. Wat deze tools zo geweldig maakt, is dat ze nagenoeg niet slijten. Tungsten carbide is een van de hardste materialen ter wereld, bijna zo hard als diamant, waardoor ze zelfs door chamotte* in de klei gemakkelijk snijden en een zeer gladde afwerking geven. Hoewel ze prijzig zijn, gaan ze lang mee en kunnen ze zelfs na een paar jaar worden bijgeslepen met een diamantvijl. Het enige nadeel is dat ze heel fragiel zijn en breken als ze op de grond vallen, dus Sofie behandelt ze heel voorzichtig in haar studio.
* Chamotte is een materiaal dat wordt toegevoegd aan klei om het sterker en minder vervormbaar te maken tijdens het bakproces. Het bestaat uit gebakken kleideeltjes die zijn vermalen tot kleine korrels. Wanneer chamotte aan klei wordt toegevoegd, verbetert het de textuur en de stevigheid van de klei, waardoor het geschikt wordt voor het maken van grotere en stevigere keramische objecten. Bovendien kan chamotte helpen bij het verminderen van krimp en scheuren tijdens het bakken. Het wordt vaak gebruikt in aardewerk, steengoed en porseleinproducten. (red.)

SOGO keramiek – de studio
Sofie vertelt over haar eigen studio, die eerst in de kelder begon waar ze professioneel keramist werd. Met beperkte ruimte in de kelder produceerde ze veel keramiek. Later besloten ze thuis de gelijkvloerse verdieping te verbouwen om een bovengrondse studio in te richten. Haar huidige atelier is compact maar slim ingericht, met veel schapruimte voor grote producties. Het bakken en glazuren gebeurt nog steeds in de kelder, waar Sofie nog steeds hulp krijgt bij het vervoeren van de potten. 
Sofie geeft workshops in Mortsel, een korte fietsafstand van haar huis. Het atelier in Mortsel, is prachtig ingericht voor keramiek, met veertien draaischijven waarvan tien voor lessen en vier voor open ateliers. Sofie waardeert de creatieve sfeer, de eigenares Kiala en de flexibele huurmogelijkheden. Hoewel de eigenares zelf geen keramist is, is ze wel creatief en kunstzinnig. Sofie zorgt voor de glazuren, wat goed werkt voor beiden.

Glazuren 
Glazuur is een glasachtige laag die keramiek bedekt. Het bevat alumina, ook wel stabilisator genoemd, wat het onderscheidt van bijvoorbeeld vensterglas. Hoewel het veel gemeen heeft met glaskunst, zijn er chemische verschillen. Onderglazuur is vergelijkbaar, maar wordt aangebracht vóór het glazuren en biedt een basislaag voor kleur en decoratie.

Favoriete Glazuur van Sofie
Sofie heeft een aantal jaren geleden veertig glanzende basisglazuren en minstens twintig matte basisglazuren ontwikkeld tijdens een glazuurcursus in het buitenland. Deze basisglazuren gebruikt ze in haar workshops voor oefeningen en blijven interessant omdat ze variatie bieden. Haar favoriete glazuur is Lagoon*, een groen glazuur met hinten van paars en oker, dat ze gebruikte voor het glazuren van tegels in haar keuken. Ze geniet van de veranderende esthetiek en blijft open staan voor nieuwe ontdekkingen.

*Wil je het favoriete glazuur Lagoon van Sofie bewonderen? Ga dan naar ons instagram account www.instagram.com/jemaaktereenpotjevan  onder de highlight KLEI TALK.

Glazuren voor beginners
Sofie benadrukt dat het ontwikkelen van je eigen glazuren niet noodzakelijk is voor beginners, maar het is zeker haalbaar en waardevol voor diegenen die geïnteresseerd zijn. Ze raadt aan om interesse te tonen in het onderwerp en te begrijpen dat glazuurontwikkeling net zo’n toewijding vereist als het pottenbakken zelf. Het vergt tijd, geduld, en toewijding om te leren over glazuren, te experimenteren, en te begrijpen hoe ze werken. Sofie benadrukt dat ze zelf veel tijd heeft besteed aan het ontwikkelen van glazuren en dat het loont om met je eigen gemaakte glazuren fantastische resultaten te behalen.
Ze erkent echter dat kant-en-klare glazuren ook prima zijn voor mensen die daar de voorkeur aan geven, zolang ze de veiligheids instructies volgen en begrijpen op welke temperatuur ze moeten stoken. Het belangrijkste is om te kiezen wat bij je past.

Glazuur workshops
Sofie geeft verschillende workshops over glazuren. De basisworkshop is een tweedaagse cursus waarbij op de eerste dag theoretische kennis wordt gegeven over wat glazuur is, welke veiligheidsvoorschriften moeten worden gevolgd en welke oefeningen zullen worden uitgevoerd. Op die dag wordt ook praktisch gewerkt, waarbij deelnemers tussen de 200 en 270 testkleuren maken onder begeleiding van Sofie.

Op de tweede dag van de basisworkshop worden de gebakken stalen bekeken, maar eerst wordt nog meer theoretische kennis gegeven over de samenstelling van glazuren, het herkennen van goede glazuren en het omgaan met de oven, inclusief informatie over stoken, heatwork en smeltkegels. Sofie voorziet de deelnemers ook van basisglazuren die ze zelf heeft ontwikkeld, waarmee ze verder kunnen experimenteren.
De workshop biedt een stevige basis voor deelnemers om zelf aan de slag te gaan met glazuren en moedigt hen aan om verder te studeren en te experimenteren met de kennis die ze hebben opgedaan tijdens de cursus.

De tweede workshop richt zich op degenen die al wat ervaring hebben met glazuren maar mogelijk problemen hebben ondervonden. Tijdens deze workshop wordt gekeken naar het gedrag van glazuren in de emmer, zoals de viscositeit, en hoe dit gedrag kan worden beïnvloed om consistente resultaten te verkrijgen. Deelnemers kunnen ook hun eigen glazuurproblemen meebrengen en in groepen bespreken hoe deze kunnen worden opgelost.

De derde cursus, die minder vaak wordt gegeven, is een diepgaande glazuurtheorie workshop die zich richt op praktische toepassingen. Deelnemers kunnen hun eigen projecten indienen en krijgen intensieve begeleiding om hun glazuurvaardigheden te verbeteren. Deze cursus omvat zowel theoretische als praktische aspecten van glazuren, inclusief het werken met glazuurmaterialen. Na afloop van deze cursus voelen deelnemers zich doorgaans zelfverzekerd en bekwaam om verder te gaan met hun glazuurprojecten.

De grootste uitdagingen op het gebied van glazuren
Een van de grootste uitdagingen waar keramisten mee te maken krijgen bij het glazuren is dat het resultaat vaak niet overeenkomt met wat ze verwachten op basis van recepten die ze op internet of in boeken vinden. Dit kan te wijten zijn aan verschillende factoren, waaronder de stooktemperatuur, de laagdikte van het glazuur, de hoeveelheid water die wordt toegevoegd, de afkoelsnelheid van de oven, en zelfs andere potten die zich in dezelfde oven bevinden.

Sofie benadrukt dat glazuren zeer gevoelig zijn voor deze factoren en dat het begrijpen en beheersen van al deze variabelen essentieel is voor consistente en succesvolle resultaten. Ze raadt aan om workshops te volgen, boeken te lezen en te experimenteren om meer inzicht te krijgen in het glazuurproces. Hoewel het uitdagend kan zijn, gelooft ze dat met interesse en toewijding iedereen in staat is om goede resultaten te behalen en dat het geen ‘rocket science’ is.

Stooktechnieken
Sofie benadrukt dat het leren van stooktechnieken, net als het leren van glazuren, vaak een kwestie is van experimenteren en trial-and-error. Ze merkt op dat veel mensen drempelvrees hebben als het gaat om het gebruik van hun oven en het aanpassen van de stookcurves. Ondanks dat moderne ovens vaak maar een paar knoppen hebben, zijn mensen soms terughoudend om ermee te experimenteren of zelfs maar het instructieboekje te lezen.
Ze vergelijkt de oven met een vaatwasser, die mogelijk meer knoppen heeft maar toch zonder aarzeling wordt gebruikt. Sofie benadrukt dat het begrijpen van de oven en het gebruik van tools zoals smeltkegels cruciaal is om goede resultaten te behalen in de keramiek. Ze moedigt mensen aan om een beetje tijd te investeren in het begrijpen van hun oven, omdat dit essentieel is voor het behalen van consistente en succesvolle resultaten in keramische projecten.

Sofie geeft enkele waardevolle tips voor echte beginners die willen beginnen met glazuren, zowel thuis als in een studio:

• Begin met het kopen van een poederglazuur of een kwastglazuur om mee te experimenteren. Let goed op het etiket en controleer of het glazuur geschikt is voor de stooktemperatuur van je klei (aardewerk of steengoed) en of het compatibel is met de klei die je gebruikt.
• Lees de handleiding van je oven goed door voordat je hem voor de eerste keer gebruikt. Zorg ervoor dat je begrijpt hoe de oven werkt en hoe je de temperatuur moet instellen.
• Gebruik smeltkegels tijdens het stoken om te controleren of je de juiste stooktemperatuur bereikt. Dit helpt om consistentie te behouden en om te voorkomen dat glazuren niet goed smelten of afdruppelen.
• Wees geduldig en geef niet te snel op als je niet meteen het gewenste resultaat behaalt. Experimenteer met verschillende glazuren en leer ze goed kennen voordat je meer glazuren toevoegt aan je collectie.
• Begin met 1 of 2 glazuren en leer die eerst goed kennen

Door deze tips te volgen en geduldig te zijn, kunnen beginners hun vaardigheden in glazuren ontwikkelen en uiteindelijk mooie resultaten behalen in hun keramische projecten.

Uitdagingen van Sofie die zij heeft overwonnen

Sofie deelt enkele uitdagingen die ze heeft overwonnen tijdens het ontwikkelen van glazuren:

• Gebrek aan achtergrond in glazuurchemie: Ondanks haar wetenschappelijke achtergrond had Sofie weinig tot geen kennis van organische chemie of glazuren. Het eerste keramiekboek dat ze las, leek voor haar als Chinees te zijn vanwege de technische termen zoals feldspar, silica en Quartz inversion.
• Ontwikkelen van een roze glazuur: Een van de uitdagende projecten voor Sofie was het ontwikkelen van een roze glazuur. Hoewel ze wist welke kleurende oxides roze zouden moeten geven, slaagde ze er lange tijd niet in om de gewenste roze kleur te bereiken. Pas na een jaar ontdekte ze dat ze in de verkeerde basis werkte en dat niet elk basisglazuur geschikt is voor elke kleur.

Experimenten bijhouden
Sofie houdt al haar glazuurexperimenten bij in een papieren glazuurboek en ook online op de website glazi.org. Ze erkent dat ze vroeger in het laboratorium erg gestructureerd was, maar dat ze sinds ze zich bezighoudt met keramiek iets slordiger is geworden. Desondanks noteert ze al haar experimenten zorgvuldig, zij het niet zo uitgebreid als voorheen. Op de website glazi.org kan ze recepten, samenstellingen, stookinformatie en foto’s van haar glazuren bijhouden, waarbij ze de mogelijkheid heeft om deze privé te houden. Sofie benadrukt het belang van het bijhouden van deze informatie om de experimenten nauwkeurig te kunnen evalueren en onthouden.

Ondernemerstips van Sofie
Sofie deelt haar ervaringen als ondernemer en geeft enkele tips voor mensen die moeite hebben om klanten aan te trekken:

• Onderhoud je online aanwezigheid: Sofie benadrukt het belang van het onderhouden van sociale media-accounts zoals Instagram en het up-to-date houden van je website. Een goede online zichtbaarheid kan potentiële klanten aantrekken.
• Google Reviews: Vraag klanten om een Google-review achter te laten. Positieve recensies op Google kunnen het vertrouwen van potentiële klanten vergroten en helpen bij het genereren van meer zichtbaarheid.
• Kwalitatieve content: Zorg voor kwalitatieve foto’s en duidelijke informatie op je website en sociale media. Goede foto’s en een duidelijk verhaal kunnen potentiële klanten aantrekken en hun interesse wekken.
• Authenticiteit: Wees authentiek in je communicatie en deel het proces achter je werk. Klanten vinden het vaak interessant om te zien hoe je te werk gaat en welke passie je hebt voor je vakgebied.
  
  Sofie benadrukt ook dat ze tot nu toe veel geluk heeft gehad en dat haar aanpak niet gebaseerd is op een weloverwogen marketingplan, maar meer op intuïtie en persoonlijke voorkeuren. Ze deelt wat ze voelt dat goed aanvoelt en deelt graag haar proces op sociale media, wat potentiële klanten aanspreekt.

Inspiratie & toekomstplannen

Sofie haalt haar inspiratie uit verschillende bronnen, maar een belangrijke figuur voor haar is Florian Gatsby, van wie ze veel heeft geleerd over werkethiek, efficiëntie en toewijding. Ze bewondert zijn manier van aanpakken en respecteert zijn focus op productiviteit en vakmanschap. Sofie vindt inspiratie in diverse ambachtslieden en makers, niet alleen in de keramiekwereld, maar ook in andere ambachten zoals houtbewerking en tekenen.

Wat betreft toekomstplannen, heeft Sofie het idee om een boek over glazuren te schrijven al lange tijd op haar agenda staan. Hoewel ze toegeeft dat ze soms moeite heeft met zelfdiscipline, is het schrijven van een glazuurbok een project waar ze graag aan wil werken. Ze heeft zelfs al een klein boekje over keramiekovens geschreven en denkt dat er interesse zou zijn in een uitgebreider werk over glazuren. Sofie ziet dit als een project voor de toekomst, iets waar ze graag aan zou werken als ze de tijd en ruimte ervoor heeft.

Dit wil Sofie ten slotte nog aan jou meegeven:

Sofie benadrukt dat het belangrijk is om door te blijven zetten, vooral als je al een pottenbakker bent en soms moeilijkheden tegenkomt. Ze moedigt jou aan om als  je nog geen ervaring hebt met klei, ermee te beginnen, omdat het een geweldige en bevredigende hobby kan zijn. Ze wijst er echter op dat het beoefenen van keramiek veel tijd en toewijding vergt, wat kan betekenen dat je je partner of familie minder ziet. 😉 Maar de voldoening die je uit deze creatieve activiteit haalt, maakt het allemaal de moeite waard!

Bedankt Sofie!

Volg Sofie Goethals van SOGO keramiek via https://www.sogokeramiek.com/ of www.instagram.com/sogokeramiek